Τρανσφοβία, ομοφοβία, ρατσισμός — τους βολεύει να είμαστε ο εσωτερικός εχθρός;
Οι σύγχρονες πολιτικές εξελίξεις έχουν καταστήσει τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα –μαζί με τ@ μεταναστ@– στόχο μιας συντονισμένης ιδεολογικής επίθεσης, καθώς παρουσιάζονται ως «εσωτερικός εχθρός» στις δυτικές κοινωνίες. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται για να περιγράψει κοινωνικές ομάδες που κατασκευάζονται ως απειλή για την εθνική ασφάλεια, την κοινωνική συνοχή ή τις κυρίαρχες αξίες. Η στοχοποίηση ατόμων που είναι συχνά οικονομικά ευάλωτα και στερούνται κοινωνικών προνομίων αξιοποιείται ρητορικά και ψηφοθηρικά από πολιτικούς, προκειμένου να ενισχύσουν την εικόνα τους ως υπερασπιστές του έθνους και να αποπροσανατολίσουν την κοινή γνώμη από τις κρατικές ευθύνες και τα καθημερινά κοινωνικά προβλήματα.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, αναδύεται η anti-woke και anti-gender ρητορική, η οποία διαπερνά τόσο δεξιούς όσο και αριστερούς κύκλους. Πρόκειται για μια αντίδραση στις προοδευτικές κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές που σχετίζονται με την ισότητα, τη διαφορετικότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι υποστηρικτές αυτής της ρητορικής ισχυρίζονται ότι η «woke κουλτούρα» έχει μετατραπεί σε μορφή ιδεολογικής επιβολής, περιορίζοντας την ελευθερία του λόγου και απειλώντας τις παραδοσιακές αξίες, ενώ παρουσιάζουν τις πολιτικές ταυτότητας ως υπερβολές που διαβρώνουν την εθνική ταυτότητα και την κοινωνική συνοχή. Αυτή η ρητορική αξιοποιείται από συντηρητικούς και λαϊκιστές ηγέτες, όπως ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος με την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο το 2025 ακύρωσε δεκάδες διατάγματα που προστάτευαν τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, αναγνώρισε μόνο δύο φύλα βάσει της λεγόμενης «βιολογικής αλήθειας», διέκοψε όλα τα ομοσπονδιακά προγράμματα ποικιλομορφίας και ένταξης, απαγόρευσε τη συμμετοχή τρανς γυναικών σε γυναικεία αθλήματα και περιόρισε την πρόσβαση των τρανς ατόμων σε ιατρική φροντίδα για την επιβεβαίωση φύλου.
Ωστόσο, οι παρωχημένες αντιλήψεις για το φύλο και την ετεροκανονικότητα δεν περιορίζονται στην ακροδεξιά. Διαπερνούν και την αριστερά, καθώς και τον λεγόμενο λευκό φεμινισμό, ο οποίος συχνά αγνοεί ή περιθωριοποιεί τις εμπειρίες τρανς ατόμων, σεξεργατριών και θηλυκοτήτων που βιώνουν κοινωνική και οικονομική περιθωριοποίηση. Η δημόσια στάση της J.K. Rowling ενάντια στον αυτοπροσδιορισμό του φύλου και η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του Ηνωμένου Βασιλείου να περιορίσει νομικά τον ορισμό της «γυναίκας» στο βιολογικό φύλο αποτελούν ενδείξεις αυτής της τάσης, η οποία επικεντρώνεται σε αστικές διεκδικήσεις όπως η ισότητα μισθών, η πρόσβαση σε θέσεις εξουσίας και η πολιτική εκπροσώπηση, παραβλέποντας τις διασταυρούμενες μορφές καταπίεσης.
Αυτή η τάση κάνει αισθητή την παρουσία της και στην Ελλάδα.
Σε μια συγκυρία όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα δέχονται ολομέτωπη επίθεση, προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι στον εγχώριο φεμινιστικό λόγο υπάρχουν φωνές που διαχωρίζουν τα υποκείμενα με βάση το φύλο και ευθυγραμμίζονται με την anti-woke ατζέντα. Η ομοφοβική και τρανσφοβική ρητορική, είτε προέρχεται από την ακροδεξιά είτε από την αριστερά, βασίζεται στην επιμονή στη βιολογική δυαδικότητα των φύλων και λειτουργεί ως εργαλείο αποκλεισμού και ενίσχυσης της ετεροκανονικότητας. Αγνοεί ή απαξιώνει σύγχρονες επιστημονικές και θεωρητικές προσεγγίσεις που αντιλαμβάνονται το φύλο ως φάσμα και ως κοινωνική κατασκευή. Η τρανσφοβία δεν αποτελεί απλώς προσωπική στάση, αλλά εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σύστημα κοινωνικής αναπαραγωγής, το οποίο βασίζεται στην πειθάρχηση των σωμάτων και την αναπαραγωγή παραδοσιακών ρόλων. Η αποδοχή της ποικιλομορφίας των φύλων και των σεξουαλικοτήτων συνιστά απειλή για ένα σύστημα που στηρίζεται στην κανονικότητα, την πειθαρχία και τη διατήρηση των υφιστάμενων κοινωνικών ιεραρχιών. Γι’ αυτό και η αντίσταση στην τρανσφοβία δεν είναι μόνο αγώνας για τα δικαιώματα των τρανς ατόμων, αλλά ταυτόχρονα αντίσταση στην πατριαρχία, τον ρατσισμό και την καπιταλιστική καταπίεση. Είναι αγώνας για μια κοινωνία που αναγνωρίζει και σέβεται την πολυπλοκότητα των ταυτοτήτων και των εμπειριών καταπίεσης.
LGBTQI+ Pride χωρίς pinkwashing
Η διαθεματικότητα δεν είναι απλώς θεωρητικό εργαλείο, αλλά πολιτική πυξίδα για ένα Pride που δεν ξεπλένει, δεν αποκλείει και δεν σιωπά. Η ξενοφοβία έχει μετατραπεί σε ισχυρό εργαλείο στα χέρια των δυτικών κυβερνήσεων, οι οποίες παρουσιάζουν τ@ μεταναστ@ αραβικής, τουρκικής ή αφρικανικής καταγωγής ως φανατικ@, ομοφοβικ@ και αντιφεμινιστ@. Αυτή η αφήγηση αξιοποιείται για να αποσπάσει κοινωνική συναίνεση και να συγκαλύψει γενοκτονίες, εποικισμούς και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, που διαπράττονται στο όνομα της «προόδου» και της «δημοκρατίας».
Η ισραηλινή κυβέρνηση αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της στρατηγικής, χρησιμοποιώντας εργαλειακά τις φεμινιστικές και ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητες για να νομιμοποιήσει την αποικιοκρατία και τη γενοκτονία κατά του παλαιστινιακού λαού. Xαρακτηριστική είναι η δήλωση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, όπου παρουσίασε τη Μέση Ανατολή ως «περιοχή όπου οι γυναίκες λιθοβολούνται, οι ομοφυλόφιλοι απαγχονίζονται, οι χριστιανοί διώκονται» — μια ρητορική που αποσκοπεί στην κατασκευή ενός πολιτισμικού Άλλου, προκειμένου να εξαγνιστεί η ισραηλινή πολιτική βίας. Το λεγόμενο ροζ ξέπλυμα (pinkwashing) είναι η στρατηγική επίκλησης των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων για την απόκρυψη ή εξωραϊσμό επιβλαβών κρατικών πρακτικών.
Το παγκόσμιο κίνημα ενάντια στην ισραηλινή κατοχή έχει καταδείξει πώς το pinkwashing λειτουργεί ως εργαλείο συγκάλυψης των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Παλαιστινίων, πίσω από μια βιτρίνα «σεξουαλικής και έμφυλης χειραφέτησης». Η ισραηλινή κυβέρνηση αποσιωπά την ύπαρξη και τη δράση Παλαιστινιακών LGBTQI+ οργανώσεων (Aswat, Al Qaws και Palestinian Queers for BDS), επιλέγει να αγνοήσει τις προοδευτικές δυνάμεις, τη χειραφέτηση των Παλαιστινίων γυναικών και την παρουσία μουσουλμάνων LGBTQI+ ατόμων στις κοινότητές τους.
Παράλληλα, αποκρύπτει τον ρόλο των ορθόδοξων Εβραίων και φονταμενταλιστών Χριστιανών στη διαιώνιση της ομοφοβίας και του μισογυνισμού, μέσω πολιτικών όπως η απαγόρευση των αμβλώσεων σε χώρες του δυτικού κόσμου. Η αποικιακή και η πατριαρχική βία είναι αλληλένδετες και καταδυναστεύουν τη ζωή των Παλαιστινίων, συμπεριλαμβανομένων των queer ατόμων. Δεν μπορεί να υπάρξει καμία πραγματική απελευθέρωση χωρίς την απελευθέρωση από την αποικιοκρατία. Αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Παλαιστίνη δεν είναι μια «σύγκρουση» μεταξύ ίσων. Είναι μια γενοκτονία που διαπράττεται από την κυβέρνηση του Ισραήλ, με την υποστήριξη αποικιακών δυνάμεων όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία, ο Καναδάς και η Αυστραλία, στο πλαίσιο της επέκτασης του δυτικού καπιταλισμού. Οι φεμινισμοί οφείλουν να στραφούν προς τις αποαποικιακές, μειονοτικές φωνές, που αναδεικνύουν τις πολλαπλές διασταυρώσεις καταπίεσης: την πατριαρχία, τη λευκή ανδρική υπεροχή, τη φυλετική και πολιτισμική καταπίεση, τα σύνορα, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τον εθνικισμό.
Η διαθεματικότητα ως πυξίδα για ένα Pride που δεν ξεπλένει, δεν αποκλείει, δεν σιωπά.
Απέναντι σε αυτή τη βαρβαρότητα, η διαθεματικότητα προτείνεται ως πολιτική απάντηση στην anti-woke ρητορική, στον ρατσισμό, την τρανσφοβία, την ομοφοβία. Μας καλεί να αναγνωρίσουμε την πολυπλοκότητα των ταυτοτήτων και των εμπειριών καταπίεσης, να δούμε πώς το φύλο, η φυλή, η τάξη, η σεξουαλικότητα και άλλες ταυτότητες αλληλεπιδρούν και διαμορφώνουν μοναδικές μορφές αποκλεισμού.
Σε μια εποχή που η πατριαρχία, ο ρατσισμός και η τρανσφοβία εντείνονται, η διαθεματικότητα λειτουργεί ως εργαλείο κατανόησης και αντίστασης. Μέσα από την αλληλεγγύη και τη συλλογική δράση, μπορούμε να αντισταθούμε στην τρανσφοβία, την ομοφοβία, τον ρατσισμό και την αποικιοκρατία μέσα από ένα Pride που δεν ξεπλένει, δεν αποκλείει και δεν σιωπά. Ένα Pride που αγωνίζεται για την κοινωνική απελευθέρωση όλων. Γιατί σε μια εποχή γενοκτονίας, έμφυλης βίας και δολοφονικών συνόρων, δεν μπορούμε να είμαστε ελεύθερ@ αν δεν είμαστε όλ@ ελεύθερ@.
Λευτεριά στην Παλαιστίνη.